Datum: 08-08-2023
Auteur: Veerle Hermans
Veerle studeert geneeskunde aan de Universiteit Leiden, zij is bezig aan haar laatste jaar en dus bijna arts. Op dit moment doet ze haar wetenschapsstage bij het ‘Plants for Joints’ onderzoek.

Wat is artrose?

Artrose is een gewrichtsaandoening. In een gewricht met artrose wordt de kwaliteit van het kraakbeen minder, het onderliggende bot verandert en soms raakt het gewricht ontstoken. Bij artrose heb je last van pijn, stijfheid en moeite met bewegen. Het kan in alle gewrichten voorkomen, maar komt het meeste voor in de knieën, heupen en handen. In Nederland hebben ruim 1,5 miljoen mensen artrose. Zij hebben daar dagelijks last van.

Hoe onstaat artrose?

Chronische laaggradige ontsteking

Als ons lichaam bedreigd wordt door bijvoorbeeld een bacterie, komt ons immuunsysteem in actie. Het immuunsysteem zorgt voor een tijdelijke ontstekingsreactie, zodat de bacterie kan worden opgeruimd. Een voorbeeld hiervan is een ontstoken wondje. De plek rondom het wondje wordt warm, rood, gezwollen en doet pijn. Deze tijdelijke ontstekingsreactie (ook wel inflammatie genoemd) is normaal.
Een teveel aan vetweefsel, voornamelijk als dat rondom de organen in de buik zit, kan voor een andere soort ontstekingsreactie zorgen. Deze soort ontsteking wordt chronische systemische laaggradige inflammatie genoemd. Het is een sluimerende ontsteking met andere kenmerken dan een normale ontstekingsreactie. De ontstekingsreactie is minder heftig (laaggradig) dan een normale ontsteking, zit door het hele lichaam (systemisch) in plaats van op een plek en is voor langere tijd aanwezig (chronisch) in plaats van tijdelijk.
Chronische laaggradige inflammatie wordt in verband gebracht met heel veel verschillende ‘welvaartsziekten’, zoals hart- en vaatziekten, diabetes type 2, verschillende soorten kanker en ook reuma en artrose. Naast overgewicht zijn er nog andere factoren die zorgen voor systemische laaggradige inflammatie, zoals ongezonde voeding, te weinig beweging en chronische stress.[5]

Is er een behandeling voor artrose?

Artrose kan niet genezen worden. Wel weten we dat het goed is voor mensen met artrose om in beweging te blijven. Ook afvallen bij mensen met overgewicht kan ervoor zorgen dat zij minder last hebben van artrose. Op dit moment bestaat de behandeling van artrose vooral uit pijnstillers en soms een prik in het gewricht tegen ontsteking. Als de artrose heel ernstig is, kan er ook een operatie worden gedaan waarbij een kunstgewricht wordt geplaatst.

Pijnstillers en een ontstekingsremmende prikken nemen natuurlijk de oorzaak van de artrose niet weg en werken alleen maar tijdelijk. Een echt goede behandeling voor artrose is er dus niet. Met het ‘Plants for Joints’ (planten voor gewrichten) onderzoek wilden we kijken of het ‘Plants for Joints’ programma kan helpen om minder last te hebben van artrose.

‘Plants for Joints’ gaat over:

• Gezond, onbewerkt plantaardig en bovenal lekker eten (want anders houd je het niet vol).
• Minder zitten en meer bewegen.
• Beter slapen.
• Minder stress en beter leren omgaan met stress.

Hoe zag het onderzoek er uit?

Omdat we het effect van het ‘Plants for Joints’ programma wilden vergelijken met de standaard zorg voor artrose, werden de deelnemers verdeeld in twee groepen. De ene helft deed mee met het ‘Plants for Joints’ programma. Zij aten 4 maanden zo veel mogelijk onbewerkt plantaardig en gingen aan de slag met bewegen, beter slapen en stressvermindering. Deze groep heet de interventiegroep. De andere helft werd gevraagd niets aan de leefstijl te veranderen en kreeg de standaard zorg bij artrose, zoals pijnstilling. Deze groep wordt de controlegroep genoemd.

Om het effect van het ‘Plants for Joints’ programma op artrose te meten, werd gebruik gemaakt van de ‘WOMAC-index’ (Western Ontario and McMasters Universities Osteoarthritis Index). Deze score wordt berekend aan de hand van een lijst vragen over pijn, stijfheid en dagelijks functioneren. Het is een score die wereldwijd wordt gebruikt om de ernst van artrose te meten. Hoe lager de score, hoe beter het gaat!

De resultaten

Aan het begin van het onderzoek hadden de deelnemers in de interventie groep een gemiddelde WOMAC-score van 38.5. De deelnemers in de controlegroep begonnen met een score van 40.4. Deze score was dus bijna hetzelfde en betekent dat de artrose best ernstig was. Dat konden we ook zien aan de foto’s die van de knieën en heupen van de deelnemers waren gemaakt.
Aan het eind van het onderzoek had de groep die het ‘Plants for Joints’ programma volgde (de interventiegroep) een gemiddelde WOMAC-score van 23.8. Een grote verbetering dus! Want: hoe lager de score, des te minder last van pijn en stijfheid je hebt en des te beter je kunt functioneren. In de controlegroep was de score ongeveer hetzelfde gebleven als 4 maanden eerder.

In de afbeelding hieronder kun je zien dat de interventiegroep (rode lijntje) al na 8 weken een sterke verbetering liet zien, terwijl de klachten bij de controlegroep (zwarte lijntje) ongeveer hetzelfde bleven.

Een extra voordeel van het ‘Plants for Joints’ programma zijn de positieve bijwerkingen. De deelnemers die dit programma volgden verloren namelijk ook gewicht, wat voornamelijk vet was. Hun middelomtrek werd kleiner, wat betekent dat ze buikvet zijn kwijtgeraakt. Daarnaast daalden het slechte cholesterol (LDL) en de bloedsuikerwaarden. Ook daalde het CRP, wat aangeeft dat er minder inflammatie (lichte ontsteking) in het lichaam aanwezig is.

En wat nu?

Het zou mooi zijn als iedereen die dat wil het ‘Plants for Joints’ leefstijlprogramma kan volgen. Daarom wordt er gewerkt aan een plan om dit leefstijlprogramma te implementeren in de zorg, zodat iedereen met reuma en artrose hiervoor in aanmerking kan komen.
Binnenkort wordt Plants for Health gelanceerd: een organisatie gericht op het aanbod van leefstijlprogramma’s die wetenschappelijk bewezen effectief zijn voor veel voorkomende aandoeningen zoals reuma en artrose. Wil je meer weten of zorgen dat je op de wachtlijst komt? Ga dan naar deze website.