Reuma, artrose, vasten en voeding
Bij reumatoïde artritis hebben patiënten ontstekingen in de gewrichten en dat kan zeer pijnlijk en beperkend zijn. Hoewel reuma echt een familiekwaal lijkt te zijn, wordt slechts 16% verklaard door onze genen (1). Voor het overgrote deel lijken omgevingsfactoren zoals ongezonde voeding, obesitas, te weinig bewegen, stress en roken te bepalen of en vooral ook wanneer je reuma krijgt (2-9).
Een hele gezonde leefstijl wil dus niet zeggen dat je geen reuma krijgt, maar het risico is lager en als je het krijgt ben je waarschijnlijk ouder.
Bij artrose zit het anders, dat wordt soms ook wel ‘gewone’ veroudering genoemd, maar dat is niet helemaal waar. We krijgen artrose steeds vaker en vroeger. Op dit moment zijn er 1,5 miljoen Nederlanders die pijn hebben als gevolg van artrose. Artrose is volgens het RIVM bovendien de snelst groeiende chronische aandoening. Verwacht wordt dat in 2040 artrose de meest voorkomende aandoening is met 2,3 miljoen patiënten. Onderzoekers hebben aangetoond dat veel artrose ook te maken heeft met ontsteking, alleen dan minder heftig, een ‘laaggradige ontsteking’. En als die laaggradige ontsteking er constant is, dan noemen we dat ook wel ‘chronische laaggradige ontsteking’. Een vorm van ontsteking die ook weer sterk gerelateerd is aan leefstijl (10).
Met mijn onderzoek “Plants for Joints” (planten voor gewrichten) ga ik na of het verbeteren van die leefstijl een positief effect heeft op patiënten met reuma en artrose. In de video die opgenomen is tijdens een event van ReumaNederland vertel ik je er meer over.
Het onderzoek is al vol. Wij zoeken nog wel deelnemers aan ons onderzoek over voeding bij jicht. Hier vind je meer informatie over criteria en andere belangrijke zaken.
Binnenkort worden de eerste resultaten gepubliceerd. Wil je op de hoogte gehouden worden? Schrijf je dan in voor de nieuwsbrief (zie rechtsonder deze pagina).
Inmiddels is er een update van deze pagina, deze update vind je hier.
Video RondReuma Live
Podcast
Wil je meer weten over reuma en voeding, luister dan ook naar de Podcast ‘Gezond Gesprek’ van Karine Hoenderdos, waarin zij mijn promotor prof. dr. Dirkjan van Schaardenburg interviewt, een heel mooi gesprek!
Reuma, artrose en vasten
Veel artsen denken dat vasten en voeding weinig effect hebben op reuma. Toch is in de jaren ’80 mooi onderzoek gedaan waaruit bleek dat mensen na een week vasten en daarna plantaardige voeding in alle opzichten verbeterden: minder pijnlijke en gezwollen gewrichten, minder ontsteking en minder ochtendstijfheid.
Het was echter ook juist in die periode dat er gelukkig allemaal goede medicijnen kwamen. Fijn, want die medicijnen hebben ervoor gezorgd dat er veel minder gewrichtsschade ontstaat, maar daardoor verdween de kracht van vasten, voeding en leefstijl naar de achtergrond.
Dat vasten werkt bij reumatoïde artritis is al langer bekend en ook onderzocht (11-14). Door patiënten wordt het ook wel eens bij toeval ervaren. Bijvoorbeeld als zij een voedselvergiftiging oplopen en daardoor bij toeval vasten. Hoewel je je natuurlijk knap beroerd kan voelen als gevolg van zo’n voedselvergiftiging wordt op zo’n moment ook wel eens verbaasd geconstateerd dat de gewrichtsklachten sterk afnemen. De methodes van vasten variëren een beetje, maar vaak gaat het over periodes van 7-10 dagen met een dagelijkse inname van 0-800 kcal per dag. Hoewel niet wetenschappelijk bewezen, wordt wel gedacht dat 3-4 dagen misschien ook voldoende is.
Bij artrose is minder onderzoek gedaan naar vasten. Een kleine studie liet wel zien dat 2 weken vasten volgens de Buchinger methode (waarover ook Andreas Michalsen spreekt in het filmpje van Dokters van Morgen) een relevante verbetering liet zien: minder pijn, beter functioneren en minder stijfheid. De patiënten in deze studie bereidden zich 3 dagen voor op het vasten, daarna aten zij gedurende 8 dagen heel weinig (ongeveer 300 kcal per dag), waarna zij de voeding in 4 dagen weer voorzichtig opbouwden.
Een goed voedingspatroon voor wie reuma of artrose heeft
Gezonde voeding is altijd een goed idee. Velen zien echter door de bomen het bos niet meer. Richt je bij twijfel daarom in ieder geval tot datgene waarover de wetenschap het eens is: meer groenten, meer fruit, minder junkfood, minder suiker en minder dierlijke producten. Dit advies vind je ook terug in de Richtlijnen Goede Voeding van de Gezondheidsraad.
In Duitsland worden vastenkuren onder medische begeleiding in gespecialiseerde klinieken aangeboden en ook vergoed door de zorgverzekeraar. In Nederland is dit helaas nog niet het geval. Mijn idee is dat vasten een goede voorbereiding is op een verbeterde leefstijl voor heel veel mensen. Even vasten om daarna weer junkfood te gaan eten is zonde en levert weinig op. Verder kan vasten voor sommige mensen (zeker als je ook medicijnen gebruikt) ook gevaarlijk zijn. Doe het dus nooit zomaar op eigen houtje. Ga op zoek naar een goede diëtist die je hierbij kan helpen.
Die adviezen vormen een goede basis en van daaruit kan je de voeding aanpassen aan jouw situatie. Hoewel de wetenschap nog niet alle antwoorden heeft, lijkt het erop dat voor mensen met reuma een overwegend of volledig plantaardig voedingspatroon het beste is. Ook mensen met artrose lijken het hierop goed te doen.
Meer onderzoek is echter nodig en daar wordt hard aan gewerkt! Ik houd jullie via mijn blog uiteraard op de hoogte.
Wat te doen?
Je kan vandaag nog beginnen met een gezondere leefstijl door met mijn boek Food, Body, Mind aan de slag te gaan.
Een zeer helder geschreven en informatief boek over voeding en gezondheid. Complexe informatie wordt goed uitgelegd. Het boek bevat ook wat recepten, maar door alle informatie over voedingsstoffen is het veel breder bruikbaar als hulp bij het samenstellen van je eigen voedingspatroon. Ik heb er – als beginnend veganist om medische redenen (reumatoïde artritis) – veel van geleerd.
Bronnen
- Viatte S, et al. Genetics and epigenetics of rheumatoid arthritis. Nat Rev Rheumatol. 2013;9(3):141-53.
- Hu Y, et al. Long-term dietary quality and risk of developing RA in women. Ann Rheum Dis. 2017;76:1357-64.
- de Hair MJ, et al. Smoking & overweight determine the likelihood of developing RA. ARD. 2013;72:1654-8.
- Crowson CS, et al. Contribution of obesity to the rise in incidence of RA. Arthritis Care Res. 2013;65:71-7.
- Di Giuseppe D, et al. Physical activity and risk of rheumatoid arthritis in women. Arthritis Res Ther. 2015;17:40.
- O’Donovan A, et al. Elevated risk for AI disorders in veterans with PTSD. Biol Psychiat. 2015;77:365-74.
- van Middendorp H, et al. Role of psychol fact in inflamm rheum dis. Best Pract Res Clin Rheum. 2016;30:932-45.
- Lee YC, et al. PTSD and Risk for Incident Rheumatoid Arthritis. Arthritis Care Res. 2016;68:292-8.
- Di Giuseppe D, et al. Cigarette smoking and risk of rheumatoid arthritis. Arthritis Res Ther. 2014;16:R61.
- Glyn-Jones S, et al. Osteoarthritis. Lancet. 2015;386(9991):376-87.
- Skoldstam L, et al. Effect of fasting and lactovegetarian diet on rheumatoid arthritis. Scand J Rheumatol. 1979;8(4):249-55.
- Uden AM, et al. Neutrophil functions and clinical performance after total fasting in patients with rheumatoid arthritis. Ann Rheum Dis. 1983;42(1):45-51.
- Hafstrom I, et al. Effects of fasting on disease activity, neutrophil function, fatty acid composition, and leukotriene biosynthesis in patients with rheumatoid arthritis. Arthritis Rheum. 1988;31(5):585-92.
- Kjeldsen-Kragh J, et al. Controlled trial of fasting and 1 yr vegetarian diet in RA. 1991;338:899-902.