Verlaag het risico op kanker door een gezonde leefstijl
Eén op de drie mensen overlijdt als gevolg van kanker. Een gezonde leefstijl reduceert dit risico met bijna de helft. Dit betekent natuurlijk niet dat iemand die kanker krijgt dit automatisch had kunnen voorkomen door gezond te leven. Maar we kunnen dus wel enige invloed uitoefenen.
Kan je kanker voorkomen of is het ‘simpele pech’?
Maar er wordt zoveel geschreven! Soms hoor je dat kanker ‘simpele pech’ is. Wat is nou waar? Kan je het risico op kanker verlagen door het aanpassen van je leefstijl?
Een paar wetenschappers besloten deze vraag te beantwoorden aan de hand van de gegevens van 135.000 mannen en vrouwen. In het hoog aangeschreven tijdschrift JAMA Oncology schreven zij:
- Vrouwen met een gezonde leefstijl hebben een 25% lager risico op kanker en een 48% lager risico op het overlijden als gevolg van kanker.
- Mannen met een gezonde leefstijl hebben een 33% lager risico op kanker en een 44% lager risico op het overlijden als gevolg van kanker.
Gezonde leefstijl ter voorkoming van kanker
Maar wat is een gezonde leefstijl? Het World Cancer Research Fund vroeg dit aan een leger van specialisten. Zij lazen en beoordeelden vrijwel alle belangrijke onderzoeken op het gebied van kanker en kwamen tot de volgende 10 aanbevelingen die echt de moeite waard zijn om te kennen.
1. Lichaamsvetpercentage
Zorg voor een gezond gewicht, bij voorkeur zelfs aan de onderkant van de BMI (body mass index) range (normaal tussen ongeveer 19 en 25), dus zo rond de 21-23.
BMI zegt echter niet alles, mede daarom is het ook heel erg belangrijk om naar de buikomvang te kijken. Een buikomvang van 102 cm of meer voor mannen en 88 cm of meer voor vrouwen is een duidelijk teken dat je in de gevarenzone zit.
2. Lichamelijke activiteit
Een recent onderzoek onder een grote groep mannen toonde aan dat 10 uur wandelen per week het risico op kanker in het spijsverteringskanaal deed afnemen met 32%. Teveel zitten blijkt funest. Als je een zittend beroep hebt en ’s avonds ook nog eens voor de TV hangt, dan doe je je lijf geen plezier!
En je hoeft je echt niet dagelijks in het zweet te werken. Ieder dag een uur wandelen, lekker fietsen, tuinieren of yoga zijn ook allemaal manieren om je lijf in conditie te houden.
3. Voedingsmiddelen en dranken die gewichtstoename bevorderen
Beperk consumptie van producten met een hoge energiedichtheid. Ik vertaal dit altijd maar als: eet geen geraffineerde rommel, of nog gemakkelijker: vermijd de combinatie zoet-vet-zout. Op etiketten kan je lezen hoeveel kilocalorieën iets bevat per 100 gram. Als dit meer is dan 225, denk dan even na. En laat vooral ook de frisdrank inclusief de vruchtensappen staan.
4. Plantaardige voeding
Volgens het World Cancer Research Fund (WCRF) zouden we eigenlijk allemaal 600 gram groente en fruit per dag moeten eten. Waarom? Groente en fruit bevatten veel voedingsstoffen, veel vezels (heel belangrijk tegen darmkanker), een lage energiedichtheid en het beschermt ons tegen overgewicht.
5. Minder dierlijke voeding
Het WCRF adviseert de bevolking niet meer dan gemiddeld 300 gram per week rood vlees te eten. Dit is niet alleen biefstuk! Vlees van varkens, geiten, schapen (lam) èn runderen valt allemaal onder de definitie ‘rood vlees’.
Bewerkt vlees zoals vleeswaren blijkt vooral slecht voor ons te zijn door de toegevoegde hoeveelheden zout, nitraat, nitriet en andere chemische conserveringsmiddelen.
Mijn advies: kap er gewoon helemaal mee. En voor wie dat een stap te ver is: stop alsjeblieft met rood vlees en zeker met vleeswaren.
Veel mensen denken dat een gezonde leefstijl ook heel goed valt te combineren met de consumptie van dierlijke producten.
Een onderzoek onder Zevende-dags Adventisten laat echter zien wat het verschil is tussen gezond met dierlijke producten en gezond zonder dierlijke producten. Deze Christelijke groepering ziet het lichaam als ’tempel’ en streeft daarom naar een gezonde leefstijl. Ze zijn vaak vegetariër of eten weinig vlees (de vleeseters in die groep eten minder dan de helft van het gemiddelde in de V.S.), ze roken en drinken vrijwel niet.
Toch bleken veganisten in deze groep gezonde mensen een nog 14% lager risico te hebben op kanker dan de groep vleeseters die gemiddeld al minder dan 50 gram vlees per dag at.
Een groep onderzoekers wilde wel eens weten wat er dan precies in rood vlees zit dat bij mensen tot kanker zou kunnen leiden. Na uitgebreide research concludeerden zij dat er een suikermolecuul in rood vlees zit (dit suikertje noemen ze Neu5Gc) dat kan worden opgenomen in het weefsel van ons lichaam. De stof Neu5Gc zit in rood vlees, in melk, maar vrijwel niet in kip en vis.
Omdat dit stofje niet lichaamseigen is, maar wel volledig door ons lichaam opgenomen wordt, ontwikkelt het lichaam een immuunreactie. Er ontstaat een lichte ontsteking (ook wel inflammatie genoemd).
Inflammatie is de basis voor veel ziektes: diabetes, hart- en vaatziekten, reumatische aandoeningen en ook kanker. Best logisch dus dat mensen die meer plantaardig eten minder vaak last hebben van soort ziektes. Ze hebben simpelweg minder last van inflammatie.
De onderzoekers concludeerden dat het risico op spontane tumorformatie bij muizen die voor dit onderzoek werden gebruikt maar liefst vijf keer hoger was.
En Neu5Gc zit in al het rode vlees, dus ook het vlees van koeien, varkens, geiten en lammetjes die met liefde verzorgd, met gras gevoed en 100% biologisch zijn. Helaas…
6. Kijk uit met alcohol
Eigenlijk is ieder glas een gevaar. Alcohol verhoogt het risico op kanker in het hoofd-hals gebied, slokdarm, lever, darm, borst en nieren. Weg dus met die wijn of zie het als een bijzondere traktatie voor heel af en toe.
7. Conservering, bewerking & bereiding
Het WCRF duidt hiermee op 2 punten:
1. zout
2. aflatoxine
We eten teveel zout en 75% van het zout dat wij consumeren komt uit voorbewerkte producten. Minder zout over je eten strooien heeft dus niet zoveel zin. Geen pakjes en zakjes en minder brood (en vooral minder zout beleg, dus minder kaas en vleeswaren), dat is pas effectief. Van zout krijgen we maagkanker.Dan aflatoxine. Dit is een giftige schimmel die veel voorkomt op granen en pinda’s. Vooral een zorgpunt in ontwikkelingslanden waar de vochtigheid dergelijke producten laat beschimmelen. In Europa wordt onze voeding door de Voedsel- en Warenautoriteit goed op aflatoxine gecontroleerd. En dat is maar goed ook, want je kan er leverkanker van krijgen.
8. Terughoudend met voedingssupplementen
Uiteraard zijn er goede redenen om voedingssupplementen te slikken. Bijvoorbeeld vitamine D, erg belangrijk voor Nederlanders die vooral in de winter veel te weinig zon krijgen.Supplementen kunnen echter ook tegen je werken. Dit werd duidelijk toen bleek dat het slikken van betacaroteen voor bepaalde mensen het risico op longkanker deed toenemen. Men is hier destijds zo van geschrokken dat de wetenschappelijke wereld veel terughoudender is geworden ten aanzien van supplementen. Het eten van veel groenten in het algemeen verlaagt het risico op kanker. Maar eigenlijk weten we nog helemaal niet waarom dit zo is. We nemen aan dat dit o.a. door betacaroteen komt, maar er zijn nog zoveel stoffen in groenten waarvan wij het bestaan niet weten. En ook weten wij nog heel weinig over de samenwerking tussen al die stoffen.Daarom: varieer en wees voorzichtig! Slik nooit zomaar wat en zeker niet in grote hoeveelheden!
9. Bijzondere aanbeveling 1: borstvoeding
Vrouwen die borstvoeding geven hebben een aanzienlijk lager risico op borstkanker en kinderen die borstvoeding krijgen hebben een flink lager risico op overgewicht en obesitas.Dus: give it a try!
10. Bijzondere aanbeveling 2: overlevenden van kanker
Alle adviezen van het WCRF gelden voor gezonde mensen, maar juist ook voor mensen die genezen zijn van kanker. Juist zij hebben baat bij een gezonde leefstijl.
Gezonde leefstijl: ik wil wel maar…
Het verbeteren van je leefstijl is niet gemakkelijk. Dagelijks spreek ik mensen inmijn praktijk die al van alles geprobeerd hebben en maar beperkt vooruitgang hebben geboekt. Vaak willen we teveel en zijn we niet realistisch. Wil je op een gestructureerde manier werken aan je leefstijl? Begin dan eens met het boek FOOD BODY MIND. Dit boek heb ik speciaal geschreven voor al die mensen die wel willen, maar dachten dat ze het niet konden!
Bronnen
RIVM. Nationaal Kompas Volksgezondheid. Sterfte naar doodsoorzaak 2011.
Padler-Karavani V. Aiming at the sweet side of cancer: Aberrant glycosylation as possible target for personalized-medicine. Cancer Letters. 2014;352:102-112.
Samraj AN, Pearce OMT, Läubli H, et al. A red meat-derived glycan promotes inflammation and cancer progression. PNAS. 2014;112(2):542-547.